Bisedimet NATO-Rusi, pikënisje apo qorrsokak?

Në lojë janë shumë gjëra dhe pritjet janë të ulëta në bisedimet e para me Rusinë në më shumë se dy vjet. Teri Schultz raporton se asnjëra palë nuk sheh hapësirë për një kompromis mbi statusin e ardhshëm të Ukrainës.

Sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken i ftohu shpresat për përparim në serinë e takimeve të kësaj jave me Rusinë. Ai e përshkroi situatën si “bisedime në një atmosferë përshkallëzimi me një armë në kokën e Ukrainës”.

Diplomatët rusë kanë mbërritur për bisedimet e tyre të para me aleatët e NATO-s që nga korriku 2019 në një pozicion fuqie relative, pasi kanë nxitur me sukses administratën e Bidenit, NATO-n dhe Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë për të mbushur një javë me takime të fokusuara, në pak më shumë se në atë si të bindet Kremlini që të largohet nga kufiri me Ukrainën..

Refuzimi i kërkesave të Rusisë

Rusia ka filluar të kërkojë garanci “të forta” që aleanca nuk do të shtrihet në Ukrainë apo vende të tjera fqinje – gjë që është refuzuar tashmë nga NATO-ja dhe përsëri nga Shtetet e Bashkuara gjatë bisedimeve të së hënës në Gjenevë. Një qorrsokak duket i pashmangshëm, pavarësisht nëse të dyja palët janë të gatshme të angazhohen në bisedime më pak të diskutueshme mbi kontrollin e armëve dhe forcat e armatosura konvencionale. Kjo ngre shqetësime se Kremlini po kërkon vetëm një justifikim për të deklaruar se çdo zgjidhje e mundshme diplomatike është e vdekur.

Townsend, i cili ishte një zyrtar i lartë i Pentagonit kur Rusia pushtoi Ukrainën në vitin 2014 dhe që tani është një zyrtar në Qendrën për Sigurinë e Re Amerikane, tha se detyra më urgjente në plan afatshkurtër për diplomacinë amerikane, SHBA-në dhe NATO-n ishte të “sigurojnë që arma të mos shkrehet dalëngadalë të hiqet ajo armë nga koka e [Ukrainës]”.

Pas kësaj, tha ai, duhet të vendoset një sistem për të siguruar që një sulm tjetër i tillë “nuk mund të kryhet në heshtje, në fshehtësi, pa u parë”, duke iu referuar mënyrës se si Rusia grumbulloi trupa përpara veprimeve të saj të vitit 2014 pa rënë siç duhet këmbanat e alarmit në Bruksel dhe Uashington.

Townsend beson se administrata e Obamës, në të cilën ai më pas shërbeu si Zëvendëssekretar i Mbrojtjes për Evropën dhe NATO-n, duhet të kishte reaguar më me forcë ndaj agresionit rus. Situata aktuale, shpjegon ai, rrjedh në një masë të madhe nga kjo pamundësi për të përfytyruar se presidenti rus Vladimir Putin do të shkonte aq larg sa të investonte në pozicionimin e dhjetëra mijëra trupave dhe burimeve ushtarake në perëndim të vendit të tij për një periudhë të pacaktuar.

Ai tha se i njëjti gabim nuk duhet të përsëritet, duke rekomanduar rritjen e numrit të trajnimeve të kryera me Ukrainën në rast se ajo duhet të hyjë në luftë me Rusinë. Madje ai shton se Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tjerë duhet të vendosin pajisje luftarake në territorin ukrainas si “tel me gjemba” në rast të një ndërhyrjeje në të ardhmen.

Evropa e shqetësuar

Ndërsa zëvendësministri i Jashtëm rus Sergei Rjabkov kërcënoi se do t’i ndërpriste bisedimet edhe para se të arrinin në NATO, nëse ai mendonte se shqetësimet e palës së tij nuk po trajtoheshin mjaftueshëm.

Michal Baranowski, anëtar i lartë në fondin gjerman Marshall në Varshavë, u shpreh i lehtësuar që bisedimet nuk përfunduan para kohe për një arsye tjetër: ai ka frikë se SHBA mund të jenë gati të negociojnë për trupat e vendosura në Evropë. “Është një lajm i mirë që nuk arritëm një marrëveshje të shpejtë dhe të pistë”, tha Baranowski për DW.

Baranowski mirëpret gjithashtu refuzimin kategorik nga Shtetet e Bashkuara dhe NATO të çdo kufizimi të anëtarësimit. “Do të ishte tepër e dëmshme,” tha ai, “kështu që unë zgjedh të mendoj se është e paimagjinueshme. Skenari më i keq do të ishte të hiqje dorë nga parimet për të qetësuar [Moskën] dhe pastaj të ketë një konflikt gjithsesi- sepse kjo do të ndodhte nëse ne tërhiqemi”.

Ai vlerësoi ekipin e SHBA-së, të udhëhequr nga Ndihmëssekretarja e Shtetit, Wendy Sherman, për respektimin e premtimeve të tyre për të mbajtur partnerët evropianë të informuar mirë për bisedimet dypalëshe.

Por, në të njëjtën kohë, tha Baranowski, vetë fakti që ka bisedime midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë, përveç bisedimeve midis NATO-s dhe Rusisë, i jep Putinit një pjesë të mirë të asaj që ai kërkoi duke dashur të fliste vetëm me Uashingtonin. “Për Putinin, e vetmja gjë që ka rëndësi është të ulet në tryezën e bisedimeve me Shtetet e Bashkuara dhe jo me evropianët problematikë, siç na shohin rusët”, tha ai. “Dhe ai po e arrin këtë.”

Shumë për ne pa ne

Kadri Liik, zyrtar i lartë i politikave në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, është më pak i impresionuar nga vëllimi i komunikimit amerikan. “Sigurisht që të gjithë janë të shqetësuar,” tha ajo, “sepse siguria jonë po diskutohet pa ne. Unë nuk mendoj se Shtetet e Bashkuara po konsultohen vërtet me partnerët brenda apo jashtë NATO-s,” shton ajo. “Ata mund të informojnë aleatët, por ndoshta edhe mbi baza selektive dhe jo për të gjitha detajet”.

Sipas Liikut, Këshilli NATO-Rusi është një “mundësi për evropianët që të përfshihen”, por efektiviteti i tij në paraqitjen e një fronti të unifikuar kundër Moskës nuk është aspak i garantuar. “Mund të ndodhë që pozicionet e Shteteve të Bashkuara dhe evropianëve të jenë aq larg njëra-tjetrës sa takimi i NATO-s është vetëm një përsëritje e pikave shumë heterogjene të bisedimeve”, tha ajo, “në vend që të vazhdojë një diskutim serioz.”

Jim Townsend tha se seria e takimeve të kësaj jave ishte çelësi për t’iu përgjigjur pyetjes pa përgjigje se çfarë planifikon të bëjë Putini në të vërtetë me gjithë këta ushtarë, pajisje dhe objekte. “Plani kohor i tij është shumë i shkurtër dhe i yni është shumë i gjatë,” tha Townsend. “Nëse ai nuk mund të përmbushë planin tonë kohor, sepse dëshiron të shkojë me të vërtetë në Ukrainë, ai do t’i prishë këto bisedime dhe do të shkojë në Ukrainë. Këtë do ta mësojmë këtë javë.”/DW